Home Cases De arbeidshygiënisten zijn aan zet De arbeidshygiënisten zijn aan zet Dialoog over beroepsziekten 1 op 6 mensen krijgt te maken met gevaarlijke stoffen op het werk. Reden voor de NVvA om met een actieplan bij de Kamer te pleiten voor meer toezicht op de naleving van regels, kennisdeling en bewustwording. Want het is hoog tijd dat arbeidshygiënisten uit de schaduw komen en zich nadrukkelijker manifesteren. Elk jaar betreuren we vierduizend medewerkers die overlijden aan een beroepsziekte. Jaarlijks 17.000 mensen worden ziek door hun werk. De belangrijkste oorzaak? Blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Het zijn aantallen die bij velen inmiddels vertrouwd zijn, maar die je toch steeds weer rillingen bezorgen. Zeker als concrete gevallen rondom kwesties als Chroom-6 bij Defensie en PFOA bij Dupont de cijfers ook tastbaar maken. Ze illustreren het belang van preventie en de kennis daarover. Aan die kennis ontbreekt het nog bij veel bedrijven. Arbeidshygiënisten vormen een belangrijke schakel in preventie en delen van kennis. Ze ervaren dagelijks dat er op beide aspecten nog veel winst te behalen is. Bovenstaande statistieken wijzen bovendien uit dat het menens is. Reden Nicole Kroon, directeur toezicht bij Inspectie SZW voor de Nederlandse Vereniging voor Arbeidshygiëne (NVvA) om de handschoen op te pakken. Margreet Sturm (Manager arbeidshygiëne bij Shell) en Jan Kegelaer (Operationeel directeur bij RPS analyse bv) trokken in juni namens de vereniging naar het Binnenhof. Daar boden zij in een petitie het actieplan ‘Voorkomen van Beroepsziekten’ aan bij de Vaste Kamercommissie Sociale Zaken. Trigger Volgens Theo-Jan Heesen, bestuurslid van de NVvA, vormde het manifest tegen beroepslongziekten van de Longalliantie een belangrijke trigger. Zo werkt de Longalliantie heel actief buiten de gebaande paden om zich sterk te maken voor preventie bij alle stakeholders. Ook liet de Longalliantie expliciet slachtoffers aan het woord in de succesvolle uitgave ‘Ademnood’. Een editie die in samenwerking met RPS een vervolg krijgt. Met een item dat de urgentie onderstreept tot maatregelen nemen en tegelijkertijd mogelijkheden biedt tot handelen. De daaropvolgende uitnodiging van het ministerie van SZW, waarin ze de NVvA vroeg te participeren in het tweejarenprogramma over veilig werken met (gevaarlijke) stoffen, gaf het definitieve zetje. Daarop formeerde de NVvA een werkgroep voor het opstellen van een actieplan gericht op de preventie van beroepsziekten. Een actieplan dat doelbewust aansluit bij de campagne van het ministerie van SZW. Een waarin de NVvA onder meer samenwerkt met de Longalliantie en haar zusterverenigingen. Uit de schaduw Nicole Kroon, directeur toezicht bij Inspectie SZW, ziet arbeidshygiënisten graag het voortouw nemen. Bijvoorbeeld door vaker te berichten over hun activiteiten op het gebied van preventie. Ze meent dat deze beroepsgroep bij uitstek de professionals levert die de blootstelling kunnen beoordelen. En op basis daarvan over de benodigde preventieve beheersmaatregelen kunnen adviseren. De arbeidshygiënist mag daarbij nadrukkelijker uit de schaduw stappen. Toegegeven, het begrip arbeidshygiëne is een lastig begrip om te communiceren. Daarbij komt dat de arbeidshygiënist misschien meer van de inhoud is dan van de vorm. Echter, onbekend maakt onbemind. Dus zichtbaarheid is gewenst om echt iets voor bedrijven en hun medewerkers te kunnen betekenen. Waar begin je dan? En waar is concreet behoefte aan? De aanwezige politici schetsten tijdens de uitreiking van het actieplan dat het vooral gaat om een kwestie van gebrek aan kennis over de gezondheidsrisico’s. En om hoe daar inhet kader van preventie gericht aandacht aan te besteden. Kroon herkent dat beeld bij haar inspecteurs, vooral binnen het MKB. Begrijpelijk, want in tegenstelling tot grotere bedrijven hebben zij geen arbodeskundigen in huis. Juist die arbeidshygiënisten kunnen een belangrijke rol spelen in bedrijven helpen en adviseren bij de opzet van hun stoffenbeleid en het nemen van de juiste beheersmaatregelen. Overigens is het probleem volgens Kroon niet zozeer dat er geen informatie beschikbaar is. Die is er wel degelijk, zowel over de gezondheidsrisico’s van blootstelling als over de preventief te nemen maatregelen. De informatie ‘landt’ echter onvoldoende in bedrijven. Ook dit is een les uit het feitenonderzoek dat de Inspectie SZW uitvoerde bij het bedrijf DuPont. Inmiddels heeft dat geleid tot het inrichten van een kennisplatform dat zich richt op de ontsluiting en deling van toxicologische informatie over gevaarlijke stoffen, de wijze van meten en monitoring, en effectieve beheersmaatregelen. Kennis delen Het is dus van groot belang dat de beschikbare kennis over (gevaarlijke) stoffen beter wordt ontsloten en gedeeld. Een conclusie die haarfijn aansluit bij de intenties uit het actieplan van de NVvA (zie kader). De NVvA ziet hierin een rol voor zichzelf op vier punten; bewustwording en kennis voor werknemers, bewustwording en kennis bij werkgevers, herkennen van beroepsziekten en borging van deze activiteiten op de lange termijn. In de afgelopen twintig jaar zijn er door de overheid maatregelen genomen die het aantal bedrijfsongevallen hebben gereduceerd. Volgens Heesen is het moment gekomen om preventiemedewerkers, veiligheidskundigen, HR, OR en uiteraard werkgevers te ondersteunen met praktische informatie en tools over oorzaken en preventie van beroepsziekten. Mogelijke risico’s beter herkennen en bewustwording van de effecten zorgen immers voor een effectievere bronaanpak. Daarnaast maken kortere arbeidsrelaties en flexibilisering van de arbeidsmarkt dat werknemers zelf de regie moeten nemen over de belasting gedurende hun werkende leven. Dat de NVvA de kennis over de risico’s op de langere termijn ook bij werkend Nederland wil uitdragen, is daarvan een logisch gevolg. Samenspel Is er ondanks de preventie toch sprake van een beroepsziekte veroorzaakt door gevaarlijke stoffen, fysieke of fysische factoren? Of is er op zijn minst het vermoeden? Dan gaat het met name om herkenning. Zo ontstaat een samenspel tussen bedrijfsarts en arbeidshygiënist. De bedrijfsarts stelt de diagnose, de arbeidshygiënist brengt mogelijke oorzaken in kaart. Is er een verband tussen oorzaken en mogelijke beroepsziekten, dan trekken ze gezamenlijk op. Om te zorgen voor beheersing van risico’s, zodat niet meer collega’s hetzelfde lot treft. Het gesprek tussen de bedrijfsarts en arbeidshygiënist vindt natuurlijk al op veel plekken plaats. Maar dit kan tegelijkertijd ook veel beter, oppert Heesen. Dat is voor een deel kennisontwikkeling en die begint met informeren. Daarnaast zijn de RI&E en het PAGO/PMO advies de geëigende instrument en die volgens Heesen beter in te zetten zijn. In de aanpak van beroepsziekten wordt volgens Kroon het meeste bereikt wanneer alle betrokkenen bij de blootstelling aan gevaarlijke stoffen vanuit hun eigen rol een bijdrage leveren en daarbij samenwerken met anderen. Binnen preventie is er volgens haar veel winst te behalen in de afstemming tussen partijen. Als de arbeidshygiënist de samenwerking zoekt met de bedrijfsarts en A&O-deskundige, dan geeft dat een nog beter verankerde preventie. Borging Tot slot benoemt het actieplan van de NVvA de noodzaak tot borging. De komende twee jaar staat de blootstelling aan gevaarlijke stoffen met de campagnes nadrukkelijk in de spotlights. Maar wat gebeurt er daarna? Bovendien, door de snelle ontwikkelingen in onze maatschappij ontstaan er steeds nieuwe beroepen en werkprocessen. Die op hun beurt nieuwe risico’s met zich meebrengen. Voorlopig is het in ieder geval te waarderen dat er verschillende initiatieven ontstaan. Dat de NVvA met het actieplan proactief aan de slag gaat om kennis te brengen op de plek waar dat nodig is: in bedrijven. Dat de motivatie er is om dit zoveel mogelijk op te pakken in samenwerking met andere partijen, zoals werknemers, bedrijven, (bedrijfs)artsen en sociale partners. En dat de Inspectie SZW aandacht vraagt voor gevaarlijke stoffen in haar programma’s en zich richt op het vergroten van de bewustwording bij werkgevers en werknemers. In dat verband is het een goede zaak dat Kroon wil bekijken of de activiteiten van Inspectie SZW en NVvA elkaar op dit vlak kunnen versterken. Artikel in het Vakblad Arbo Het verhaal is ook verschenen in het Vakblad Arbo (editie 7 september 2018). Bekijk hier het complete artikel. Actieplan NVvA ‘Voorkomen van Beroepsziekten’ Met het actieplan ziet de NVvA voor zichzelf een rol weggelegd op deze vier punten: Bewustwording en kennis voor werkenden door: veilig en gezond werken op te laten nemen als integraal onderdeel van vakopleidingen het benaderen van pers voor meer achtergrondinformatie bij nieuwsitems de inzet van (sociale) media voor verspreiding van kennis en inzichten speciale aandacht voor zzp’ers (onder andere door verspreidingi nformatie via KvK en belangenverenigingen) Bewustwording en kennis bij werkgevers door: het continueren en verbeteren van proactief advies door arbeidshygiënisten aan organisaties (onder andere via de RI&E) het gebruik van (sociale) media voor verspreiding van kennis en inzichten arbo/arbeidshygiënische kennis als onderdeel op te laten nemeni n relevante opleidingen en cursussen (onder andere HR, OR, preventiemedewerker, management) het op de agenda zetten van de verplichting om een arbeidshygiënist of toxicoloog aantoonbaar in te zetten als er wordt gewerkt met gevaarlijke stoffen arbeidshygiënische kennis over te brengen op preventiemedewerkers (onder andere door bijeenkomsten voor preventiemedewerkers en informatieblad ‘Preventie beroepsziekten’) Herkennen van beroepsziekten stimuleren door: actieve participatie in samenwerking tussen arbozorg en reguliere curatieve zorg (onder andere pilotproject Long Alliantie Nederland/ministerie van SZW) organisaties en deskundigen te laten leren van beroepszieken en dit te vertalen naar preventie (onder andere participatie RIVM storybuilder) Borging op de lange termijn: kwaliteit RI&E verbeteren door arbokennisdossiers (www.arbokennisnet.nl) te actualiseren en door bijscholing van arbeidshygiënisten. kwaliteit PAGO verbeteren door arbokennisdossiers te actualiseren en door bijscholing van arbeidshygiënisten en bedrijfsartsen. vergroten van de vakkennis en vaardigheden van arbeidshygiënisten op het gebied van preventie van beroepsziekten. agenderen van een stelselwijziging om arbocuratieve zorg in dereguliere gezondheidszorg te krijgen. Gerelateerde Diensten Arbeidshygiëne Binnenklimaat Chemische analyse Microbiologische analyses Endotoxinen Luchtmetingen bacteriën gisten en schimmels Gevaarlijke stoffen Beheer gevaarlijke stoffen Houtstof Lasrook Dieselmotorenemissie (DME) Chroom-6 onderzoek Kwartsstof Arseen PAK’s Formaldehyde Benzeen Chroom-6 eindbeoordeling Biologische monitoring
Gevaarlijke stoffen Beheer gevaarlijke stoffen Houtstof Lasrook Dieselmotorenemissie (DME) Chroom-6 onderzoek Kwartsstof Arseen PAK’s Formaldehyde Benzeen Chroom-6 eindbeoordeling Biologische monitoring