De arbeidshygiënisten zijn aan zet

Volgens Theo-Jan Heesen, bestuurslid van de NVvA, vormde het manifest tegen beroepslongziekten van de Longalliantie een belangrijke trigger. Zo werkt de Longalliantie heel actief buiten de gebaande paden om zich sterk te maken voor preventie bij alle stakeholders. Ook liet de Longalliantie expliciet slachtoffers aan het woord in de succesvolle uitgave ‘Ademnood’. Een editie die in samenwerking met RPS een vervolg krijgt. Met een item dat de urgentie onderstreept tot maatregelen nemen en tegelijkertijd mogelijkheden biedt tot handelen.

De daaropvolgende uitnodiging van het ministerie van SZW, waarin ze de NVvA vroeg te participeren in het tweejarenprogramma over veilig werken met (gevaarlijke) stoffen, gaf het definitieve zetje. Daarop formeerde de NVvA een werkgroep voor het opstellen van een actieplan gericht op de preventie van beroepsziekten. Een actieplan dat doelbewust aansluit bij de campagne van het ministerie van SZW. Een waarin de NVvA onder meer samenwerkt met de Longalliantie en haar zusterverenigingen.

Nicole Kroon, directeur toezicht bij Inspectie SZW, ziet arbeidshygiënisten graag het voortouw nemen. Bijvoorbeeld door vaker te berichten over hun activiteiten op het gebied van preventie. Ze meent dat deze beroepsgroep bij uitstek de professionals levert die de blootstelling
kunnen beoordelen. En op basis daarvan over de benodigde preventieve beheersmaatregelen kunnen adviseren. De arbeidshygiënist mag daarbij nadrukkelijker uit de schaduw stappen.

Toegegeven, het begrip arbeidshygiëne is een lastig begrip om te communiceren. Daarbij komt dat de arbeidshygiënist misschien meer van de inhoud is dan van de vorm. Echter, onbekend
maakt onbemind. Dus zichtbaarheid is gewenst om echt iets voor bedrijven en hun medewerkers te kunnen betekenen. Waar begin je dan? En waar is concreet behoefte aan? De aanwezige politici schetsten tijdens de uitreiking van het actieplan dat het vooral gaat om een kwestie van gebrek aan kennis over de gezondheidsrisico’s. En om hoe daar inhet kader van preventie gericht aandacht aan te besteden.

Kroon herkent dat beeld bij haar inspecteurs, vooral binnen het MKB. Begrijpelijk, want in tegenstelling tot grotere bedrijven hebben zij geen arbodeskundigen in huis. Juist die arbeidshygiënisten kunnen een belangrijke rol spelen in bedrijven helpen en adviseren bij de opzet van hun stoffenbeleid en het nemen van de juiste beheersmaatregelen.

Overigens is het probleem volgens Kroon niet zozeer dat er geen informatie beschikbaar is. Die is er wel degelijk, zowel over de gezondheidsrisico’s van blootstelling als over de preventief te nemen maatregelen. De informatie ‘landt’ echter onvoldoende in bedrijven. Ook dit is een les uit het feitenonderzoek dat de Inspectie SZW uitvoerde bij het bedrijf DuPont. Inmiddels heeft dat geleid tot het inrichten van een kennisplatform dat zich richt op de ontsluiting en deling van toxicologische informatie over gevaarlijke stoffen, de wijze van meten en monitoring, en effectieve beheersmaatregelen.

Het is dus van groot belang dat de beschikbare kennis over (gevaarlijke) stoffen beter wordt ontsloten en gedeeld. Een conclusie die haarfijn aansluit bij de intenties uit het actieplan van de
NVvA (zie kader). De NVvA ziet hierin een rol voor zichzelf op vier punten; bewustwording
en kennis voor werknemers, bewustwording en kennis bij werkgevers, herkennen van beroepsziekten en borging van deze activiteiten op de lange termijn.

In de afgelopen twintig jaar zijn er door de overheid maatregelen genomen die het aantal bedrijfsongevallen hebben gereduceerd. Volgens Heesen is het moment gekomen om preventiemedewerkers, veiligheidskundigen, HR, OR en uiteraard werkgevers te ondersteunen
met praktische informatie en tools over oorzaken en preventie van beroepsziekten.
Mogelijke risico’s beter herkennen en bewustwording van de effecten zorgen
immers voor een effectievere bronaanpak.

Daarnaast maken kortere arbeidsrelaties en flexibilisering van de arbeidsmarkt dat werknemers zelf de regie moeten nemen over de belasting gedurende hun werkende leven. Dat de NVvA de kennis over de risico’s op de langere termijn ook bij werkend Nederland wil uitdragen, is daarvan een logisch gevolg.

Is er ondanks de preventie toch sprake van een beroepsziekte veroorzaakt door gevaarlijke stoffen, fysieke of fysische factoren? Of is er op zijn minst het vermoeden? Dan gaat het met name om herkenning. Zo ontstaat een samenspel tussen bedrijfsarts en arbeidshygiënist.
De bedrijfsarts stelt de diagnose, de arbeidshygiënist brengt mogelijke oorzaken in kaart. Is er een verband tussen oorzaken en mogelijke beroepsziekten, dan trekken ze gezamenlijk op. Om te zorgen voor beheersing van risico’s, zodat niet meer collega’s hetzelfde lot treft.

Het gesprek tussen de bedrijfsarts en arbeidshygiënist vindt natuurlijk al op veel plekken plaats. Maar dit kan tegelijkertijd ook veel beter, oppert Heesen. Dat is voor een deel kennisontwikkeling en die begint met informeren. Daarnaast zijn de RI&E en het PAGO/PMO advies de geëigende instrument en die volgens Heesen beter in te zetten zijn.

In de aanpak van beroepsziekten wordt volgens Kroon het meeste bereikt wanneer
alle betrokkenen bij de blootstelling aan gevaarlijke stoffen vanuit hun eigen rol een bijdrage leveren en daarbij samenwerken met anderen. Binnen preventie is er volgens haar veel winst te
behalen in de afstemming tussen partijen. Als de arbeidshygiënist de samenwerking zoekt met de bedrijfsarts en A&O-deskundige, dan geeft dat een nog beter verankerde preventie.

Tot slot benoemt het actieplan van de NVvA de noodzaak tot borging. De komende twee jaar staat de blootstelling aan gevaarlijke stoffen met de campagnes nadrukkelijk in de spotlights. Maar wat gebeurt er daarna? Bovendien, door de snelle ontwikkelingen in onze maatschappij
ontstaan er steeds nieuwe beroepen en werkprocessen. Die op hun beurt nieuwe risico’s met zich meebrengen.

Voorlopig is het in ieder geval te waarderen dat er verschillende initiatieven ontstaan. Dat de NVvA met het actieplan proactief aan de slag gaat om kennis te brengen op de plek waar dat nodig is: in bedrijven. Dat de motivatie er is om dit zoveel mogelijk op te pakken in samenwerking met andere partijen, zoals werknemers, bedrijven, (bedrijfs)artsen en sociale partners.

En dat de Inspectie SZW aandacht vraagt voor gevaarlijke stoffen in haar programma’s en zich richt op het vergroten van de bewustwording bij werkgevers en werknemers. In dat verband is het een goede zaak dat Kroon wil bekijken of de activiteiten van Inspectie SZW en NVvA elkaar op dit vlak kunnen versterken.

Het verhaal is ook verschenen in het Vakblad Arbo (editie 7 september 2018). Bekijk hier het complete artikel.