Duurzaam vastgoedbeheer binnen brandweerkorpsen

Duurzaamheid kan veel verschillende aspecten omvatten. Van energiebesparing tot het verbeteren van comfort. Ook een betere toegankelijkheid voor mindervaliden is bijvoorbeeld een item. Het belang van een duidelijke afbakening wordt daarmee des te groter. Elke organisatie doet dit op haar eigen manier. Hoe breed je duurzaamheid definieert en hoe hoog je de lat legt, moet passen bij de organisatie.

Als onderdeel van de veiligheidsregio’s wisselen brandweerkorpsen onderling kennis uit en stemmen ze beleid op elkaar af. Over vastgoed en meer specifiek duurzaam vastgoedbeheer staat die uitwisseling nog in de kinderschoenen. Daar is nog het nodige in te winnen.

Een mooi voorbeeld daarvan is het gebruik van opgevangen regenwater als bluswater bij het opleidingscentrum van de brandweer bij Schiphol. Zo bespaart de brandweer veel drinkwater. Dat kan dus ook op andere locaties.

Op het moment worden veel kazernes omgebouwd om te voldoen aan regels voor het ‘schone werken’. Alles met als doel om beroepsziekten tegen te gaan. Bijvoorbeeld door het verminderen van contact van schadelijke deeltjes met de huid. Dit is in zekere zin ook duurzaam. Het bevordert het welzijn van de brandweermannen en -vrouwen.

De basis is inzicht in je vastgoed. Je moet beschikken over actuele informatie voor het nemen van goede beslissingen. Denk aan informatie over bouwjaren, gebruikstijden, technische condities van de bouw- en installatiedelen, tekeningen en huurovereenkomsten. Ook energiegegevens, bezettingsgraden en storingsoverzichten komen van pas.

Vervolgens dient er een heldere visie en beleid te zijn. Voor een brandweerkorps heeft dat een directe relatie met het vastgoedbeleid van de gemeente van de veiligheidsregio waar het onder valt. Op basis van het beleid kun je concrete doelstellingen en plannen uitwerken op tactisch niveau. Kennis en innovatie spelen daarin een belangrijke rol. Houd altijd een open mind en stimuleer nieuwe werkwijzen, zeker nu.

Laatst hebben we een inspirerende workshop georganiseerd met Brandweer Amsterdam Amstelland. Hierin hebben we met een open blik gebrainstormd en geïnventariseerd welke mogelijkheden er zijn bij projecten, regulier planmatig onderhoud en in de dagelijkse praktijk. Zo zijn we samen tot een plan van aanpak gekomen om het ook echt uit te gaan voeren.

Als een brandweerkorps al over een actueel meerjarenonderhoudsplan beschikt, ligt er een mooie basis. Is er nog geen meerjarenonderhoudsplan, dan raad ik nadrukkelijk aan deze te maken. Met het opstellen van een energieprestatie maatwerkrapport zorg je er vervolgens voor dat je het meerjarenonderhoudsplan verduurzaamt. Door binnen het energiemaatwerkrapport rekening te houden met de resterende levensduur van de diverse elementen kan een brandweerkorps daarna de meeste effectieve maatregelpakketten bepalen.

Na de keuze van een pakket kunnen de maatregelen worden verwerkt in het meerjarenonderhoudsplan. Hiermee is het duurzame meerjarenonderhoudsplan geboren. In de meest ideale situatie investeert een organisatie op een zogeheten natuurlijk vervangingsmoment, dat wil zeggen bij het einde van de technische levensduur.

Naast energiebesparende maatregelen kijk je ook naar andere duurzaamheidaspecten. Met een checklist neem je bijvoorbeeld ook het gebruik van grijs water of groene daken mee. Ook bij deze investeringen is het relevant om te weten wanneer de organisatie (groot) onderhoud uitvoert in het kader van efficiency en kosten.

Verder raad ik aan klein te beginnen. Dus geen alomvattend plan waarin alles is meegenomen. Door een pilotproject te definiëren en daarmee snel in uitvoering te gaan, kun je leren van fouten of gemiste kansen. Dat neem je weer mee bij het volgende project. Zo maak je optimaal gebruik van het leereffect.

Dat is een wezenlijk punt. Zonder support van de manager, of in het geval van de brandweer, de bestuurder, kom je niet ver. Uiteraard is een solide businesscase belangrijk. Daarvoor is het van belang dat het plan goed onderbouwd is. Is het technisch uitvoerbaar en kloppen de kosten? Zijn de besparingen op gas, water en elektra realistisch? Is er rekening gehouden met mogelijke subsidies en desinvesteringen uit het meerjarenonderhoudsplan? Zijn de alternatieven goed tegen elkaar afgewogen?

Wat we ook zien is dat de overheid steeds hogere eisen stelt. Maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar moeten worden uitgevoerd. Daarvoor zijn middelgrote en grote organisaties ook verplicht onderzoek te doen in de vorm van EED-audits. Dit jaar wordt de handhaving daarop vergroot. Een ander voorbeeld is dat in 2023 alle kantoren minimaal een energielabel C moeten hebben en in 2030 zelfs een energielabel A. Daar kun je maar beter op voorsorteren.

Voor brandweerkorpsen geldt verder dat ze indirect onder de verantwoordelijkheid van de gemeente vallen. Ze vervullen dus een voorbeeldfunctie. Het duurzaamheidsniveau van de brandweer en de gemeente zullen ongeveer op een gelijk niveau moeten liggen. De beleidskaders van de gemeente gelden dus in principe ook voor de brandweer. Dat kan een extra stimulans zijn.

Tot slot verhoogt een duurzame werkomgeving de arbeidsproductiviteit en heeft het een grote aantrekkingskracht op met name jonge (hoogopgeleide) mensen. Dat zijn items die op managementniveau altijd aanspreken.

Leuk dat je dat zegt. Daar moet zeker gebruik van gemaakt worden. De snelste en goedkoopste manier om energie te besparen is het verbeteren van de bewustwording en stimuleren van veranderingen in het gedrag.

Betrek brandweermannen en -vrouwen erbij. Er zijn diverse manieren om dit op een creatieve manier te doen. Organiseer bijvoorbeeld een interne prijsvraag voor het beste idee voor energiebesparing. Uit ervaring merken we dat er dan snel substantiële winsten te behalen zijn.

RPS organiseert met BOB Opleiding, Training en Advies tweedaagse workshops over duurzaam vastgoed voor brandweerkorpsen. Neem voor meer informatie over deze workshops contact op met Marco Tielen, adviseur assetmanagement en duurzaamheid bij RPS.