Home Cases Natuurontwikkeling, veiligheid en koeien bij bijzondere dijkversterking Weimeren Natuurontwikkeling, veiligheid en koeien bij bijzondere dijkversterking Weimeren Waterschap Brabantse Delta aan zet met slim grondverzet Een dijkversterking combineren met natuurontwikkeling, recreatieve toepassingen en grazende koeien. Het Waterschap Brabantse Delta geeft er met hulp van RPS op een creatieve en duurzame wijze invulling aan. Ontdek in deze case hoe je met het slim hergebruiken van de vrijkomende bovengrond het project Weimeren letterlijk en figuurlijk naar grotere hoogte brengt. Rens van Hoek, senior projectleider Bouw bij Waterschap Brabantse Delta, is als omgevingsmanager voor het project bij de regionale kering Weimeren actief waar het grondverzet al in volle gang is. Binnen het werkgebied van waterschap Brabantse Delta ligt 425 kilometer aan regionale waterkeringen. Deze zorgen voor de bescherming tegen hoogwater vanuit de rivier de Mark. Ruim 30 kilometer van deze keringen, waaronder die rondom Weimeren, voldoet niet aan de nieuwste normen en moet verbeterd worden. Hij is te laag en in de basis niet sterk genoeg. Het versterken van de 4 kilometer lange kering Weimeren is onderdeel van het project natuurrealisatie Noordrand Midden. Het waterschap, Staatsbosbeheer en de provincie Noord-Brabant werken in het project samen aan waterrijke natuur in het gebied. Hiermee krijgt natte natuur een kans zich te ontwikkelen. Zo zal de polder Weimeren de komende jaren worden omgetoverd tot een robuust natuurgebied met moerassen, waterplassen, laagveenbossen, ruigtevelden en graslanden vol kruiden en fauna. Rens van Hoek, senior projectleider Bouw bij Waterschap Brabantse Delta, benadrukt het doel om een leefomgeving te creëren waar dieren en planten die hier nog niet leven zich thuis voelen. Project Details Opdrachtgever Waterschap Brabantse Delta Locatie Prinsenbeek Sector Civiel Diensten Waterbouw- en waterveiligheid Uitdaging Om deze natuurdoelen te verwezenlijken, moeten de waterhuishouding in Weimeren worden aangepast en het landschap heringericht. Normaal gesproken zou de vrijgekomen grond een grote kostenpost zijn, omdat het meestal geen nuttige toepassing heeft en ergens moet worden verwerkt of afgevoerd. Echter, omdat een deel van de regionale kering in Weimeren niet meer voldoet aan de veiligheidseisen, biedt dit kansen voor het hergebruiken van de grond. “Gelukkig komt er veel kleiig zand vrij bij graafwerkzaamheden, onder andere in de Zwartenbergse Polder. “Dit vrijgekomen materiaal kan worden gebruikt om de kering hoger en breder te maken. Op die manier wordt het transport geminimaliseerd en wordt de kering op een circulaire manier gebouwd”, legt Van Hoek uit. Naast klei bevat de op te graven grond ook een deel veen. Dit wordt beschikbaar gesteld als voedingsbodem voor de champignonteelt. Toch is het geen simpel één-tweetje als het lijkt. De bovengrond heeft namelijk een andere samenstelling dan normaal gesproken wordt gebruikt voor een dijkversterking. Daarom heeft RPS de vraag gekregen hoe de vrijgekomen grond gecombineerd kan worden met de vereisten voor het verbeteren van de kering. Oplossing “Omdat kleiig zand minder goed bestand is tegen erosie dan dijkenklei, hebben we van dit zand meer nodig om aan de veiligheidsnorm te voldoen”, weet Jesse Anthonisse, adviseur waterkeringen bij RPS, die hier in zijn ontwerp rekening mee heeft gehouden. “Maar omdat er zoveel grond vrijkomt uit het af te graven gebied kunnen we de dijk overdimensioneren. Concreet betekent dit dat we bovenop de vereiste twee meter voor de versterking om de veiligheidsnorm te halen, de kering nog een meter hoger maken. Daarnaast brengen we ook een extra grondbuffer aan de rivierzijde van de kering aan.” Deze opzet maakt de kering Weimeren uniek. Het biedt naast de waterkerende functie tegen het overstromen van de Mark namelijk extra mogelijkheden voor de dijk. Er mag straks over gewandeld worden, er kunnen struiken op groeien en dieren als schapen en koeien mogen hierop grazen. “Door naast de erosiebuffer ook nog eens een extra laag van een meter bovenop het profiel toe te voegen, maken we de kering ook geschikt voor verschillende soorten beweiding. Hierdoor zorgt het waterschap niet alleen voor een typisch Nederlands tafereel met koeien in de wei, maar wordt ook geaccepteerd dat er bij hoogwater een deel van de grond door de rivier wordt meegenomen”, legt Anthonisse uit. Het grondverzet wordt in twee fasen uitgevoerd. Eerst wordt de vereiste hoogte voor de dijkversterking bereikt. In de tweede fase wordt de extra meter toegevoegd en ingezaaid met gras. Zo ontstaat er een agrarische zijde en een natuurzijde van de kering met daarbij ook nog een wandelpad voor recreatieve doeleinden. Het verbeteren van regionale keringen is een aanzienlijke uitdaging die niet onopgemerkt voorbijgaat. Het waterschap werkt daarom nauw samen met inwoners, agrariërs, bedrijven, lokale overheden, natuur- en andere belangengroepen. Aangezien de dijken vaak niet op eigendomsgrond van het waterschap zelf liggen, heeft het waterschap de omgeving gevraagd om mee te denken over keuzes, bijvoorbeeld over de verschillende oplossingen om de dijken te versterken of verbeteren. De verwachting is dat het project in 2027 wordt afgerond. Project Statistieken 425 Binnen het werkgebied van waterschap Brabantse Delta ligt 425 kilometer aan regionale waterkeringen 4 De ruim 4 kilometer lange dijkversterking Weimeren is onderdeel van het totale dijkversterkingsproject regionale keringen Brabantse Delta dat in totaal 30 kilometer beslaat. 305.000 In totaal wordt er in fase 1 180.000 kuub grond verzet en in fase 2 125.000 kuub grond. 12 Over de totale lengte wordt de dijk ruim twaalf meter verbreed. Rens van Hoek, senior projectleider Bouw bij Waterschap Brabantse Delta ‘Het is prettig als je samenwerkt met adviseurs van RPS die met haar ontwerpkennis en – ervaring verder kijken dan de gebruikelijke kaders.’ Gerelateerde Diensten Waterbouw en waterveiligheid Inspectie waterkering Constructieve waterbouw Digispectie Primaire waterkeringen beoordelen Oeverbescherming Kade verbeteren Geotechnisch advies Constructieve waterbouw Kade verbeteren
Waterbouw en waterveiligheid Inspectie waterkering Constructieve waterbouw Digispectie Primaire waterkeringen beoordelen Oeverbescherming Kade verbeteren Geotechnisch advies