Dijkversterking en herinrichting Salmsteke

Voor het project Sterke Lekdijk kiest het Hoogheemraadschap daarom voor de Europese aanbestedingsvorm Innovatiepartnerschap. Dit is voor de gehele dijkversterking, zowel in de planuitwerking als realisatie, van alle deeltrajecten. Bij zo’n partnerschap koop je iets in dat nog niet kant en klaar verkrijgbaar is op de markt. Er is dus eerst ontwikkeling nodig. In het geval van de Lekdijk gaat het hier bijvoorbeeld om innovatieve dijktechnieken die wel al op pilotschaal zijn ontwikkeld, maar nog niet zijn toegepast op grote schaal.

RPS werkt in het Innovatiepartnerschap met onder meer het waterschap en aannemer Mourik in een bouwteamconstructie. Dat wil zeggen dat deze partijen, al vanaf de ontwerpfase, met elkaar in contact staan. Samen kijken zij, nog voordat er bindende afspraken over de realisatie gemaakt worden, naar de beste en meest efficiënte wijze om dit te doen.
De ontwikkeling van de uiterwaarde en de dijkversterking zijn twee verschillende opgaven waarbij verschillende partners betrokken zijn. “Maar door dit in de uitwerkingsfase van het plan als één project te realiseren, werken we niet alleen efficiënter, maar zorgt dit ook voor minder overlast voor de omgeving”, verklaart Jeroen van Mechelen, ontwerpleider en adviseur waterkeringen bij RPS.

Van Mechelen heeft het ontwerp gemaakt voor zowel de dijkversterking, als de natuurlijke en recreatieve uiterwaard. Daarnaast heeft RPS conditionerende onderzoeken uitgevoerd, zoals voor waterbodem en is het Digitaal Terreinmodel waar nodig aangevuld met landmeetkunde.
Uitdaging voor Van Mechelen was om de wensen en behoeften van zowel het waterschap als de gebiedspartners, zoals Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, recreatieschap De Stichtse Groenlanden, Provincie Utrecht en de gemeente Lopik, in het ontwerp in te passen. “Hoewel je met tegenstrijdige belangen te maken hebt, is het gelukt om onderling begrip en enthousiasme voor ons definitieve ontwerp te creëren.”

Met de keuze van innovatief partnerschap toont het waterschap lef om de verschillende marktpartijen onderling te stimuleren om innovaties op grote schaal te ontwikkelen. Van Mechelen: “Dit is vooruitstrevend en ambitieus. Zeker ook door duurzaamheid als specifiek speerpunt te benoemen en daarin te ontwikkelen. Daarmee zet het waterschap echt een stap voorwaarts. Wat we in het project Salmsteke leren, kunnen we straks ook in de vijf andere dijktrajecten toepassen.”

Het Innovatiepartnerschap werpt zijn vruchten af. Zo is bij de uitvoering van de werkzaamheden bijvoorbeeld de eerste rupsgraafmachines op waterstof ingezet. Aannemer Mourik Infra heeft deze in eigen huis ontwikkeld en gebouwd, speciaal voor dit project. Het waterschap streeft naar een volledig emissieloze dijkversterking in 2029. De eerste scores bij Salmsteke bevestigen dat het bouwconstructieteam op de goede weg is’

RPS heeft in haar geotechnisch laboratorium erosiebestendigheidsbepalingen gedaan van de klei die vrijkomt bij het graven van de geul in de uiterwaard.  “Uit de resultaten blijkt dat deze klei prima bruikbaar is voor onder meer de dijkversterking”, legt Jeroen het circulair bouwen met lokale materialen uit. “Hiermee voorkomen we een aanzienlijke hoeveelheid CO-2 uitstoot door het beperken van de transportbewegingen voor de aanwas van nieuwe klei.”

Een andere innovatie die mede door RPS is geïnitieerd is het Prolock Delta Filterscherm (zie foto links), een oplossing voor het faalmechanisme piping. Het verschijnsel dat er water onder de dijk doorstroomt dat zand meeneemt en daarmee de dijk verzwakt. De filterschermen laten kwelwater door, maar voorkomen tegelijk het wegspoelen van het zand, zodat de dijk zijn stabiliteit behoudt. Door de verticale plaatsing hebben de schermen weinig ruimte nodig en blijft de impact op de omgeving beperkt. Prettig voor de bewoners.

Van Mechelen is enthousiast over de wijze waarop dit project wordt aangepakt. “Deze integrale gebiedsaanpak kun je in principe voor elke dijkversterking toepassen. Daarnaast ervaar je hoe mooi het is dat zo’n Innovatiepartnerschap volop ruimte biedt voor innovatie en dat ook verwezenlijkt. Daarom zie ik het niet alleen van meerwaarde voor dit soort opgaves, maar voor de hele infrasector.”

Looptijd

2017 – 2022: verkenningsfase en planuitwerkingsfase (afgerond);
2022 – 2023 herinrichting uiterwaard;
2023 – 2024 dijkversterking.

Over project Sterke Lekdijk
Het project Sterke Lekdijk maakt deel uit van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Daarin werken de waterschappen en Rijkswaterstaat samen aan de grootste dijkversterkingsoperatie ooit sinds de Deltawerken. Minimaal 1300 kilometer dijken en daarnaast 500 sluizen en gemalen, worden de komende dertig jaar versterkt. Zo werken we aan een land waar je veilig kunt wonen, werken en recreëren.