Dijkversterking en herinrichting Salmsteke

Slimme en duurzame ideeën binnen innovatief bouwconstructieteam


Salmsteke is het eerste traject van het programma Sterke Lekdijk wat in uitvoering gaat. Bijzonder omdat de gebiedspartners vanuit een integrale inrichting samenwerken aan een volledig emissieloze dijkversterking en  natuurlijke en recreatieve uiterwaard. RPS zorgt binnen het Innovatiepartnerschap voor een sterke dijk die naadloos past in het landschap en de omgeving.  Een case over slimme innovaties en duurzame ideeën.

RPS-case-lekdijk-dijkversterking-
Jeroen van Mechelen, ontwerpleider en adviseur waterkeringen bij RPS, bij het project Salmsteke.

De Lekdijk is een van de belangrijkste rivierdijken van Nederland. Want deze dijk beschermt een groot deel van Midden- en West Nederland. Maar de Lekdijk voldoet niet meer aan de huidige normen en moet versterkt worden over een lengte van 55 kilometer, van Amerongen tot Schoonhoven.

Project Details

Opdrachtgever

Mourik Infra (Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden)

Locatie

Langs de Lek, aan de Lekdijk Oost in Lopik (Utrecht)

Sector

Civiel

Diensten

Ontwerp, conditionerende onderzoeken, system engineering, opstellen contract, landmeten, vergunningen

Uitdaging

Een belangrijke ambitie van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden is dat er naast het versterken van de dijk ook een rijkere natuur ontstaat en recreatieve mogelijkheden zijn. Rijkswaterstaat heeft al opdracht gegeven om een getijdegeul aan te leggen, die verbonden is met de Lek. Hier komt rivierhout in dat de biodiversiteit onder water verbetert. Daarnaast komt er meer ruimte voor het zeldzame stroomdalgrasland en glanshaverhooiland die een impuls geven aan de biodiversiteit. Verder wordt het moeras rond de oude kleiputten verbeterd.

Ook de recreanten komen aan hun trekken met een zwemvijver (inclusief strand), wandelpaden en een horecapaviljoen. Waar mogelijk, worden de kansen voor het ontwikkelen van (rivier)natuur, recreatie, cultuurhistorie en mobiliteit dus samen met de gebiedspartners benut. Simpelweg de dijk verhogen en verbreden is daarom geen optie. Er zijn innovatieve en creatieve oplossingen nodig.

RPS-case-lekdijk-dijkversterking
RPS-case-lekdijk-dijkversterking

Oplossing

Voor het project Sterke Lekdijk kiest het Hoogheemraadschap daarom voor de Europese aanbestedingsvorm Innovatiepartnerschap. Dit is voor de gehele dijkversterking, zowel in de planuitwerking als realisatie, van alle deeltrajecten. Bij zo’n partnerschap koop je iets in dat nog niet kant en klaar verkrijgbaar is op de markt. Er is dus eerst ontwikkeling nodig. In het geval van de Lekdijk gaat het hier bijvoorbeeld om innovatieve dijktechnieken die wel al op pilotschaal zijn ontwikkeld, maar nog niet zijn toegepast op grote schaal.

RPS werkt in het Innovatiepartnerschap met onder meer het waterschap en aannemer Mourik in een bouwteamconstructie. Dat wil zeggen dat deze partijen, al vanaf de ontwerpfase, met elkaar in contact staan. Samen kijken zij, nog voordat er bindende afspraken over de realisatie gemaakt worden, naar de beste en meest efficiënte wijze om dit te doen.
De ontwikkeling van de uiterwaarde en de dijkversterking zijn twee verschillende opgaven waarbij verschillende partners betrokken zijn. “Maar door dit in de uitwerkingsfase van het plan als één project te realiseren, werken we niet alleen efficiënter, maar zorgt dit ook voor minder overlast voor de omgeving”, verklaart Jeroen van Mechelen, ontwerpleider en adviseur waterkeringen bij RPS.

Van Mechelen heeft het ontwerp gemaakt voor zowel de dijkversterking, als de natuurlijke en recreatieve uiterwaard. Daarnaast heeft RPS conditionerende onderzoeken uitgevoerd, zoals voor waterbodem en is het Digitaal Terreinmodel waar nodig aangevuld met landmeetkunde.
Uitdaging voor Van Mechelen was om de wensen en behoeften van zowel het waterschap als de gebiedspartners, zoals Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, recreatieschap De Stichtse Groenlanden, Provincie Utrecht en de gemeente Lopik, in het ontwerp in te passen. “Hoewel je met tegenstrijdige belangen te maken hebt, is het gelukt om onderling begrip en enthousiasme voor ons definitieve ontwerp te creëren.”

RPS-case-lekdijk-dijkversterking

Met de keuze van innovatief partnerschap toont het waterschap lef om de verschillende marktpartijen onderling te stimuleren om innovaties op grote schaal te ontwikkelen. Van Mechelen: “Dit is vooruitstrevend en ambitieus. Zeker ook door duurzaamheid als specifiek speerpunt te benoemen en daarin te ontwikkelen. Daarmee zet het waterschap echt een stap voorwaarts. Wat we in het project Salmsteke leren, kunnen we straks ook in de vijf andere dijktrajecten toepassen.”

Het Innovatiepartnerschap werpt zijn vruchten af. Zo is bij de uitvoering van de werkzaamheden bijvoorbeeld de eerste rupsgraafmachines op waterstof ingezet. Aannemer Mourik Infra heeft deze in eigen huis ontwikkeld en gebouwd, speciaal voor dit project. Het waterschap streeft naar een volledig emissieloze dijkversterking in 2029. De eerste scores bij Salmsteke bevestigen dat het bouwconstructieteam op de goede weg is’

RPS heeft in haar geotechnisch laboratorium erosiebestendigheidsbepalingen gedaan van de klei die vrijkomt bij het graven van de geul in de uiterwaard.  “Uit de resultaten blijkt dat deze klei prima bruikbaar is voor onder meer de dijkversterking”, legt Jeroen het circulair bouwen met lokale materialen uit. “Hiermee voorkomen we een aanzienlijke hoeveelheid CO-2 uitstoot door het beperken van de transportbewegingen voor de aanwas van nieuwe klei.”

Een andere innovatie die mede door RPS is geïnitieerd is het Prolock Delta Filterscherm (zie foto links), een oplossing voor het faalmechanisme piping. Het verschijnsel dat er water onder de dijk doorstroomt dat zand meeneemt en daarmee de dijk verzwakt. De filterschermen laten kwelwater door, maar voorkomen tegelijk het wegspoelen van het zand, zodat de dijk zijn stabiliteit behoudt. Door de verticale plaatsing hebben de schermen weinig ruimte nodig en blijft de impact op de omgeving beperkt. Prettig voor de bewoners.

RPS-case-salmsteke-sterke-lekdijk

Van Mechelen is enthousiast over de wijze waarop dit project wordt aangepakt. “Deze integrale gebiedsaanpak kun je in principe voor elke dijkversterking toepassen. Daarnaast ervaar je hoe mooi het is dat zo’n Innovatiepartnerschap volop ruimte biedt voor innovatie en dat ook verwezenlijkt. Daarom zie ik het niet alleen van meerwaarde voor dit soort opgaves, maar voor de hele infrasector.”

Looptijd

2017 – 2022: verkenningsfase en planuitwerkingsfase (afgerond);
2022 – 2023 herinrichting uiterwaard;
2023 – 2024 dijkversterking.

Over project Sterke Lekdijk
Het project Sterke Lekdijk maakt deel uit van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Daarin werken de waterschappen en Rijkswaterstaat samen aan de grootste dijkversterkingsoperatie ooit sinds de Deltawerken. Minimaal 1300 kilometer dijken en daarnaast 500 sluizen en gemalen, worden de komende dertig jaar versterkt. Zo werken we aan een land waar je veilig kunt wonen, werken en recreëren.

RPS-case-lekdijk-dijkversterking-piping

Meer informatie

Meer weten over dijkversterkingen, conditionerende onderzoeken of integrale samenwerking in een bouwteam? Neem dan contact met projectleider Jeroen van Mechelen.

Project Statistieken

6 Partners in dit project zijn Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden, provincie Utrecht, Rijkswaterstaat, gemeente Lopik, recreatieschap De Stichtse Groenlanden en Staatsbosbeheer.
2 Kilometers aan primaire dijkversterking wordt er versterkt.
1,2 Voor dit aantal kilometers is er een innovatieve oplossing (filterscherm) voor piping gerealiseerd.

Christiaan Boon Technisch Manager Mourik Infra B.V.

“De meerwaarde van RPS zit hem vanaf de voorfase al in de flexibiliteit en in het proactief meedenken. Zeker in combinatie met de ontwerpkennis voor de waterkering en expertise voor conditionerende onderzoeken ben je verzekerd van een betrouwbare samenwerkingspartner.”

Gerelateerd nieuws

09.03.21

Dijkverbetering Schinkelpolder benutten voor natuurimpuls

In Noord-Holland staan ze aan de vooravond van een grootschalig flora- en faunaonderzoek.  Want de dijk van de Schinkelpolder moet versterkt worden. Omgevingsmanager Adrian Boogaard van het Hoogheemraadschap van Rijnland ziet volop kansen de natuur hiermee ook een impuls te…

01.03.16

Hoe sterk is een dijk nu écht?

Uitdagend promotieonderzoek in grondmechanica. Wanneer ben je goud waard in het vakgebied geotechniek? Voor Tom de Gast was dat in het beginstadium van zijn studies civiele techniek (bachelor) en geo-engineering (master) meteen duidelijk. “Als je de ondergrond met al zijn…

04.03.20

Een goede dijk eist kwaliteit

Een goede dijk eist kwaliteit. Dat is het motto van de 17e Kennisdag Inspectie Waterkeringen op 19 maart 2020 in de Burgers’ Zoo in Arnhem. We nemen u hier graag mee naar de laatste ontwikkelingen voor hoogwaterveiligheid. Van innovatieve inspecties…