Biodiversiteit als drijvende kracht

Benno Jimmink, projectmanager Air Quality and Health bij Witteveen+Bos, vindt het jammer dat het bij alle bouwprojecten nu verplicht is dit soort uitgebreide berekeningen te maken. “Aerius is oorspronkelijk ontworpen als een model om de verspreiding van stoffen in de atmosfeer te voorspellen, niet als een juridisch instrument.”

Hij vervolgt: “Hierdoor zijn er beperkingen en onzekerheden in het model die veel groter zijn dan de kleinste hoeveelheid stoffen die we nu moeten beschrijven en waar we nog net aan mogen voldoen. Dat is 0,005 mol stikstof per hectare per jaar, oftewel minder dan een ganzenkeutel op een hectare. Aerius is een nuttig hulpmiddel om inzicht te krijgen in de situatie, maar het is niet bedoeld om harde grenzen vast te leggen. In dat opzicht zijn we te ver doorgeschoten.”

Waar het nu vooral gaat over de rekenregels en berekeningen op stikstof is het volgens landbouwkundig ingenieur, planoloog en ecoloog Gerben Kalkman van Prommenz beter om die discussie te verschuiven naar het versterken van de biodiversiteit.

“Moeten wij als klein land het tweede exportland ter wereld zijn? Het systeem moet veranderen. Dit doe je door niet meer landelijk maar lokaal met de boeren te zoeken naar oplossingen. Want daar maak je het verschil. Nu draaien we aan allerlei emissieknoppen, terwijl we de landbouw vergeten en daar zit juist de oplossing. Wij kunnen als GWW-sector een cruciale rol spelen om partijen op lokaal niveau bij elkaar te brengen”, stelt Kalkman.

Dat het niet alleen blijft bij gedachtespinsels van de drie heren, blijkt uit een rondgang langs de projecten waar hun advies- en ingenieursbureaus bij betrokken zijn. Neem een te realiseren recreatiepark in Julianadorp, enkele tientallen meters van een Natura 2000-gebied.

Hoe gaan zij daar om met de stikstoflast? Kalkman: “De initiatiefnemer heeft mij gevraagd hiervoor de berekeningen te maken. ‘Dit is ons machinepark voor de realisatie. Redden we het hiermee?’ Nee, een paar honderd liter diesel en je zit al met een overschrijding van je depositiewaarde. Dus dat vraagt om een creatieve oplossingen.”

De landbouwkundig ingenieur tovert met zijn team de zogenaamde BBQ-variant uit de hoge hoed. “Je hebt voor het bouwproject kranen en vrachtwagens nodig. Dat geeft uitstoot. Maar tweehonderd meter verderop zit een agrarisch bedrijf met melkkoeien dat een veel hogere stikstofbelasting geeft. Het idee is dat je drie koeien afneemt en uit het gebied wegneemt. “Wat je daarmee bespaart aan stikstofuitstoot, kun je weer compenseren met de inzet van je materieel.”

Het betekent dat er binnen de inrichting van het landelijk gebied mogelijkheden moeten zijn om lokaal keuzes te maken. En die keuzes kunnen overal anders zijn, want niet alles kan overal. Van Oosten: “In die keuzes kun je elkaar dingen gunnen. De boer levert iets in voor een bouwproject en krijgt op zijn beurt weer een financiële compensatie, zodat die ook zijn boterham kan verdienen en duurzaam kan ontwikkelen.”

Jimmink vertelt over een biologisch-dynamische melkveehouder die dicht bij een natuurgebied woont, maar nooit een Aerius-berekening nodig heeft gehad. “Hij maakt geen gebruik meer van geïmporteerd krachtvoer, maar teelt uit eigen bodem biologisch voer voor zijn dieren.”

Dit soort voorbeelden overtuigen de projectmanager ervan dat ouderwetse landelijke conservatieve methoden niet langer relevant zijn. “Ze kunnen nog steeds worden gebruikt door mensen die dat willen, maar wij zien dit niet als de weg naar vernieuwing.”