Hoe moeten we omgaan met de stikstofcrisis?

Ondanks de coronacrisis komt het kabinet binnenkort met een miljardenplan om de stikstofcrisis aan te pakken en de natuur te versterken. Hoe nu verder?  We zetten de feiten op een rij en geven voorzetten voor een doeltreffend vervolg.

Wat is stikstof?

Stikstof is reuk-, kleur- en smaakloos en vind je overal om je heen. De lucht die we inademen bestaat voor bijna tachtig procent uit stikstof. Stikstof is van zichzelf niet schadelijk voor mens en milieu. Maar er zijn vormen van stikstof in de lucht die bij opeenstapeling van grote hoeveelheden wel een schadelijk effect hebben op de natuur.

Uit verbrandingsprocessen door uitlaatgassen van auto’s, schepen en vliegtuigen komt stikstof vrij. Maar ook energiecentrales en de industrie stoten stikstofoxiden uit. En huishoudens, bijvoorbeeld door het gebruik van aardgas. Daarnaast heb je te maken met waterstofverbindingen, die ontstaan uit dierlijke mest, het zogenaamde ammoniak.

Foto: Ecologisch adviseur Sanne Tummers van RPS in een Natura 2000-gebied in Gelderland waar de verruiging van de natuur met de aanwas van onder meer brandnetels en bramen zichtbaar is door een teveel aan stikstofdepositie.

Wat betekent dit concreet?

Dat vergunningen alleen worden verleend als bewezen is dat de natuur niet verder wordt aangetast. Maar er is nog geen passend alternatief voorhanden om dat te bepalen. De drempelwaarde van 0,05 mol stikstofdepositie/ha/jaar waarbij geen vergunning aangevraagd hoeft te worden, vervalt na het verdwijnen van de PAS. Dat betekent dat kleine toenames in stikstofgevoelige natuur niet langer vergunningsvrij zijn. Een gevolg die alle sectoren raakt waarbij stikstof vrijkomt.

Wat nu?

In Den Haag is een speciale commissie samengesteld onder leiding van oud-minister Johan Remkes. Deze club van deskundigen – tien man sterk – maakt overuren en zoekt naar een uitweg uit de crisis. Uiteindelijk moet er een landelijke regeling komen die wel aan alle eisen voldoet, maar dat gaat jaren duren. Overheden en bedrijfsleven zitten nu vooral verlegen om oplossingen voor de korte termijn en voor de komende jaren. Het verlagen van de maximum snelheid op snelwegen naar 100 kilometer per uur is de eerste stap naar maatregelen die direct effect sorteren. Al heeft de coronacrisis  daar nu uiteraard de grootste invloed op.

Foto: Van de vegetaties met onbekende habitattypes maakt Sanne Tummers opnames om vast te stellen om welke type het gaat. Op basis van deze informatie bepaal je de Kritische Depositie Waarde. Daarmee krijg je inzicht of er ruimte is voor extra ontwikkelingsruimte.

Steeds meer organisaties laten zich ondersteunen door adviesbureaus. Wat levert dat concreet op?

Een partij als RPS heeft kennis in huis om voor klanten te bepalen of er wel of geen vergunning nodig is. Er werken zowel ecologen als techneuten. Die kennis wordt gebundeld. Ben je bijvoorbeeld voor 1000 kuub grondverzet een dag, week of maand bezig? De technische adviseurs zijn in staat zelf de hoeveelheid benodigde brandstof te berekenen voor de Aerius-calculator.

De ecologen zijn weer goed ingevoerd in de praktijk. Wat zijn de effecten van elektrische voertuigen op de stikstofuitstoot? En welk effect heeft dit op de Kritische Depositie Waarde (KDW) voor een habitattype? Hoe kun je de stikstofuitstoot het beste over een langere tijd uitspreiden, zodat je onder de norm blijft? Laatstgenoemde is een methode die al eens succesvol is toegepast.

Foto: In het dichtbevolkte Nederland is de ruimte schaars waardoor natuur en bebouwd gebied in elkaar overlopen.