Home News
In Friesland waren de mensen verbijsterd toen ze ontdekten dat op bepaalde plekken het water maar liefst negenhonderd keer meer PFAS bevatte dan veilig is volgens de normen. Het RPS Bedford-laboratorium in het Verenigd Koninkrijk staat bekend als een voorloper in het opsporen van deze schadelijke stoffen. Tijd om eens in gesprek te gaan met de meer dan 25 jaar ervaren chemicus en operationeel directeur Marco Lattughi. Wat kunnen we in Nederland leren van de Britse aanpak?
OP DEZE PAGINA
Deel deze pagina
Bijna struikel je over zijn indrukwekkende lijst met titels: BSc (Hons), MSc, FRSC, MRQA, MIExpE. Marco Lattughi leidt het laboratorium van RPS in het Verenigd Koninkrijk dat geldt als een van de pioniers in het opsporen van PFAS-chemicaliën. Geen overbodige luxe. Want of het nu gaat om de groenten op ons bord, de regenjas die we dragen, de koekenpannen waarop we bakken of de make-up die we op ons gezicht smeren. PFAS zit stiekem overal. Zelfs het drinkwater dat we als onschuldig beschouwen, herbergt kleine hoeveelheden van deze schadelijke stoffen. Je lichaam slurpt deze stoffen gretig op en ze kunnen op langere termijn gezondheidsrisico’s geven.
De bekende PFAS-stoffen, zoals PFOS en PFOA, kunnen verschillende gezondheidsproblemen veroorzaken, afhankelijk van de hoeveelheid. Bij PFAS-waarden boven 6.9 microgram per liter kunnen er problemen met de schildklier, cholesterol, immuunsysteem, vruchtbaarheid, bloeddruk, lever en gedrag optreden. Hogere PFAS-waarden verhogen het risico op kanker. Wetenschappers onderzoeken nog steeds de schadelijkheid van andere PFAS-stoffen, maar dat gaat nog jaren duren omdat er nog veel van dit soort stoffen zijn die ze moeten begrijpen.
De hoeveel PFAS die je lichaam binnenkrijgt, hangt natuurlijk af van hoe vaak je in contact komt met spullen waarin het zit. In pizzadozen en bakjes van fastfoodketens zitten soms PFAS verwerkt, maar normaal gesproken krijg je hier niet dagelijks mee te maken. Van drinkwater dat ook bestaat uit klein hoeveelheden van deze poly- en perfluoralkylstoffen krijg je waarschijnlijk al een stuk meer binnen. Al kan het zeker geen kwaad om water uit de kraan te drinken.
Verder vind je veel PFAS in waterbestendige mascara, lippenstift en foundation. Nadeel is dat je huid die producten goed opneemt. Het is overigens niet zo dat je van één ding meteen boven de normen komt, maar regelmatig gebruik van producten waar PFAS inzitten kan ervoor zorgen dat dat effect heeft op je immuunsysteem.
Als PFAS-gehaltes hoog zijn, is een mensenlichaam bijna het hele leven lang bezig om deze stof op te ruimen. Stel je hebt 40 microgram PFAS per liter bloed in je lichaam. Dan duurt het 4 jaar voordat dat naar 20 microgram gaat en nog eens 4 jaar voordat het zakt naar 10 microgram. Kort gezegd kost het maar liefst 16 jaar om deze PFAS uit je lichaam te verwijderen. De hoeveelheid PFAS die je jaarlijks binnenkrijgt, wordt geschat op ongeveer de grootte van een creditcard.
Het nadeel is dat PFAS nauwelijks afbreekt. De meerderheid van de stoffen belandt in zeeën en rivieren door neerslag. Door sedimentatie, waarbij zwevende deeltjes uit het water op de bodem neerdalen, daalt PFAS als het ware als sneeuw naar beneden. Vervolgens verdwijnt het heel langzaam in de zeebodem.
Er worden momenteel nieuwe technieken ontwikkeld om PFAS uit fabrieksafval en sterk vervuilde grond te verwijderen. Tot nu toe blijkt dat PFAS bij verhitting tot 1500 graden Celsius kan worden afgebroken, maar dit vereist veel energie en stoot veel CO2 uit.
Er zijn ook andere manieren om van PFAS af te komen. Een daarvan is om de PFAS op een geschikt medium te vangen en het vervolgens te vernietigen met behulp van een planetair maalsysteem. In eenvoudige bewoordingen is dat een machine die draaiende bewegingen maakt om stoffen te verpulveren of te verkleinen.
>> Foto: Onderzoek van het RIVM, op basis van metingen uitgevoerd door de provincies Zeeland, Noord- en Zuid-Holland, heeft aangetoond dat PFAS aanwezig is in het zeeschuim langs de Nederlandse kust. De mogelijke impact van deze aanwezigheid op de menselijke gezondheid blijft echter nog onduidelijk.
In de afgelopen 10 jaar zijn de methoden en gereedschappen om PFAS te identificeren veel geavanceerder geworden. We zijn in de VK sinds 2005 officieel geaccrediteerd voor het analyseren van deze chemicaliën. Voor dit doel maken we gebruik van triple quadrupole massaspectrometers. Deze functioneren als zeer gevoelige neuzen die PFAS kunnen detecteren, zelfs wanneer het bijna niet waarneembaar is.
Daarnaast hebben we nu een breder scala aan referentiematerialen om onze instrumenten mee af te stellen en analyses uit te voeren. Hierdoor kunnen we onderzoek naar PFAS met meer vertrouwen en precisie uitvoeren. Zo inventariseren we bijvoorbeeld PFAS in de bodem, lucht, slib en sedimenten, maar ook in het afvalwater, voedsel en drinkwater. Daarnaast analyseren ze visweefsel op de aanwezigheid van PFAS.
Voor de Nederlandse markt is het slim om te zorgen dat er genoeg laboratoriumcapaciteit is om het aantal PFAS-chemicaliën te monitoren en te testen in verschillende omgevingen of materialen waarin ze voorkomen. PFAS-analyse is best ingewikkeld vanwege de lage hoeveelheden die je moet kunnen meten en de al aanwezige hoeveelheden van deze stoffen in de omgeving.
Betrouwbare testresultaten hangen af van ervaren chemisch specialisten met kennis van deze stoffen. Het kan even duren voordat een laboratorium officieel wordt erkend. Het is belangrijk om vroeg met toezichthouders en bedrijven te overleggen over de doelen van het onderzoek voordat je testmethoden opzet. Ook moet je begrijpen wat het testen van PFAS kost om het budget voor grote onderzoeksprogramma’s vast te stellen.
Laboratoria moeten voorzichtig zijn en werkzaamheden scheiden tussen monsters met hoge PFAS-niveaus voor sanering en verontreinigde grond, en monsters met lage niveaus, zoals drinkwater en oppervlaktewater. Deze kun je niet in dezelfde werkruimtes behandelen, omdat je werkt met monsters variërend van milligram tot picogram. Regelgevingsveranderingen zullen ook lastig zijn, omdat PFAS constant verandert. Je moet snel kunnen aanpassen om bij te blijven met nieuwe ontwikkelingen.
We zijn volop in de weer met diverse onderzoeks- en monitoringprojecten. Nauw samenwerkend met regelgevende instanties, stuurgroepen, onderzoeksinstellingen en fabrikanten van meetinstrumenten. Zo zijn we bijvoorbeeld betrokken bij het PFAS Laboratory Steering Group van het Environment Agency, dat deel uitmaakt van het bredere Europese netwerk voor gegevensuitwisseling. Hierdoor kunnen we voortdurend betrouwbare gegevens leveren, zelfs in uitdagende monsters met extreem lage detectieniveaus voor een breed scala aan PFAS.
Maar het gaat niet alleen om samenwerking; we stemmen ook af op de behoeften van onze klanten wereldwijd. Zo blijven we vooroplopen in de ontwikkeling van PFAS.
Onderzoekers speuren actief naar milieuvriendelijke alternatieven voor PFAS in diverse toepassingen. Denk aan fluorvrije brandblusschuimen die even effectief zijn, maar zonder de nadelen van PFAS. Er wordt gewerkt aan textielbehandelingen zonder schadelijke eigenschappen, maar met vergelijkbare functionaliteit, zoals siliconenverbindingen die ideaal zijn voor regenkleding.
Biologisch afbreekbare smeermiddelen worden onderzocht voor een milieuvriendelijkere smering. Daarnaast wordt gezocht naar veiligere coatings voor verpakkingen die dezelfde water- en vetafstotende eigenschappen bieden als PFAS. Het vinden van veilige alternatieven is een uitdagend proces, waarbij bedrijven vaak pas investeren wanneer de overheid aandringt op het verbieden van schadelijke stoffen.
Naarmate we meer verschillende PFAS-stoffen gaan onderzoeken en monitoren, denk ik dat we beter zullen snappen hoe ze in het milieu belanden, door de voedselketen gaan en hoe ze invloed hebben op onze gezondheid en die van de natuurlijke omgeving. Deze kennis is essentieel om de invloed van PFAS effectief aan te pakken en wie weet, misschien zelfs te zorgen dat ze minder worden geproduceerd en verspreid.
PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen, een groep door de mens gemaakte chemicaliën (momenteel tussen de 4700 en 14.800 geïdentificeerd) die sinds hun productie in jaren veertig een onontkoombaar onderdeel van ons leven zijn geworden. Zo vind je ze in veel alledaagse producten te vinden zijn, zoals antiaanbakpannen, waterdichte jassen, voedselverpakkingen, kookgerei, cosmetica, tapijten, matrassen en zelfs blusschuim. De gevolgen strekken zich uit tot wereldwijde milieuvervuiling en de aanwezigheid van PFAS in de menselijke voedselketen.
Bij RPS begrijpen we de groeiende bezorgdheid over PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) en de impact ervan op mens en milieu. In samenwerking met onze Engelse collega’s bieden we ondersteuning bij het begrijpen, beheren en oplossen van PFAS-gerelateerde uitdagingen. Of u nu te maken heeft met PFAS-verontreinigingen op een industriële site, in de bodem, het grondwater of elders, we staan klaar om u te helpen. Stel uw vraag via onderstaand formulier en we nemen spoedig contact met u op. Of bereik ons via telefoonnummer 088 990 4500.